Γονιμότητα και Καρκίνος
Σήμερα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπο με τον καρκίνο. Το ποσοστό των ενηλίκων ασθενών κάτω των 40 ετών αλλά και των εφήβων δυστυχώς αυξάνεται ραγδαία. Δεδομένου ότι αναφερόμαστε σε ηλικίες που βρίσκονται στην αναπαραγωγική τους φάση, το πρόβλημα που προκύπτει είναι μεγάλο.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της οποιασδήποτε μορφής κακοήθειας περιλαμβάνει τη χημειοθεραπεία ή/και την ακτινοθεραπεία οι οποίες καταστρέφουν τους αναπαραγωγικούς ιστούς και στα δύο φύλα (ωοθηκικός –ορχικός) με αποτέλεσμα της απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητας μετά το πέρας της θεραπείας και την πλήρη ίασή τους.
Ενώ στους άνδρες (καρκινοπαθείς) η λύση του προβλήματος είναι απλή με την κατάψυξη σπέρματος πριν να υποβληθούν σε θεραπεία για καρκίνο, στις γυναίκες η διατήρηση της γονιμότητας αποτελεί πιο πολύπλοκο πρόβλημα. Μέχρι πρόσφατα, η μοναδική ελπίδα που απέμενε σε τέτοιες περιπτώσεις, για τεκνοποίηση στο μέλλον ήταν η δωρεά ωαρίων.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δύο νέες τεχνικές στο πεδίο τη Εξωσωματικής Γονιμοποίησης, η κρυοδιατήρηση ωαρίων και ωοθηκικού ιστού, δίνουν νέες ελπίδες για τη διατήρηση της γονιμότητας σε ασθενείς αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν έχουν προλάβει να τεκνοποιήσουν.
Κρυοδιατήρηση Ωαρίων
Μέθοδος
Το ωάριο είναι το μεγαλύτερο κύτταρο στο ανθρώπινο σώμα, και περιέχει μεγάλη ποσότητα νερού. Όταν το ωάριο καταψύχεται, οι κρύσταλλοι πάγου που σχηματίζονται μπορεί να καταστρέψουν την ακεραιότητα του κυττάρου. Για να αποφευχθεί αυτό, τα ωάρια πρέπει να είναι αφυδατωμένα πριν από την κατάψυξη. Το νερό στη συνέχεια αντικαθίσταται από μία ειδική κρυοπροστατευτική ουσία που αναστέλλει το σχηματισμό κρυστάλλων πάγου.
Τα ωάρια καταψύχονται είτε με τη μέθοδο Ελεγχόμενης Ποσόστωσης και Αργής Ψύξης (Slow Freezing) είτε με μια νεότερη τεχνική γνωστή ως Υαλοποίηση (Vitrification). Η αργή ψύξη είναι η πιο διαδεδομένη τεχνική για τα έμβρυα. Η υαλοποίηση είναι μια νέα ταχεία διαδικασία ψύξης στην οποία χρησιμοποιείται υψηλή συγκέντρωση κρυοπροστατευτικής ουσίας. Το αποτέλεσμα είναι ένα συμπαγές σαν γυαλί κύτταρο, χωρίς παγοκρυστάλλους.
Προετοιμασία & Χρονικά περιθώρια
Η διαδικασία της συλλογής ωαρίων προς κρυοδιατήρηση πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης, κατά τον οποίο η γυναίκα λαμβάνει φάρμακα για διέγερση των ωοθηκών. Στη συνέχεια γίνεται ωοληψία και άμεση κατάψυξη τους.
Η διάρκεια της διέγερσης των ωοθηκών ποικίλλει ανάλογα με το κατάλληλο πρωτόκολλο που πρέπει να ακολουθηθεί ανά περίπτωση και διαρκεί από 2 έως 4 εβδομάδες.
Εδώ προκύπτει το φλέγον ζήτημα της έλλειψης χρόνου που έχουν στη διάθεσή τους οι συγκεκριμένοι ασθενείς. Θα πρέπει λοιπόν τη στιγμή που θα γνωστοποιηθεί η παρουσία κακοήθειας, η ασθενής να απευθυνθεί άμεσα στον υπεύθυνο θεράποντα γονιμότητας και να ξεκινήσει τη διαδικασία, έτσι ώστε να μπορέσει να ξεκινήσει το ίδιο άμεσα τις αντίστοιχες θεραπείες για την αντιμετώπιση του καρκίνου.
Κρυοδιατήρηση Ωοθηκικού ιστού
Αντίστοιχα με την κρυοδιατήρηση ωαρίων, μπορεί να εφαρμοστεί κρυοδιατήρηση ωοθηκικού ιστού πριν από τη χημειοθεραπεία- ακτινοθεραπεία της πάσχουσας γυναίκας. Η κρυοδιατήρηση προϋποθέτει να αφαιρεθεί ο φλοιός της ωοθήκης, δηλαδή το τμήμα που περιέχει τα ωοθυλάκια διαφόρων σταδίων ανάπτυξης και το τμήμα αυτό να κρυοδιατηρηθεί. Η γυναίκα ακολούθως ολοκληρώνει τη θεραπεία και μόλις ιαθεί μπορεί να γίνει η μεταμόσχευση του κρυοδιατηρηθέντα ωοθηκικού ιστού πίσω στο σώμα της.
Φέτος ανακοινώθηκε επίσημα από την Αμερικάνική Ένωση Αναπαραγωγικής Ιατρικής ότι μετά από εκτεταμένες έρευνες και επιτυχή αποτελέσματα, οι διαδικασίες αυτές έχουν περάσει από το πειραματικό στάδιο σε αυτό της εκτεταμένης εφαρμογής με συνεχώς αυξανόμενα επιτυχημένα περιστατικά. Ήδη στις Η.Π.Α. 103 κέντρα υπογονιμότητας κρυοδιατηρούν ωάρια ή ωοθηκικό ιστό. Τα συνήθη πρωτόκολλα περιλαμβάνουν είτε τμήματα ωοθηκικού ιστού, είτε ολόκληρη την ωοθήκη.
Είναι φανερό από τα παραπάνω, ότι ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όπως αυτό της διατήρησης της γονιμότητας σε περιπτώσεις κακοηθειών στηρίζεται άμεσα στη άρτια συνεργασία του θεράποντα ογκολόγου και του αντίστοιχου γυναικολόγου.
Νομοθεσία
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, η διάρκεια της κρυοσυντήρησης ωαρίων δεν μπορεί να υπερβεί τα 5 έτη, με δυνατότητα παράτασης κατόπιν έγκρισης από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Όσον αφορά τα ανήλικα άτομα, ο ελληνικός νόμος (Ν 3305) ορίζει ότι η εφαρμογή μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση λόγω σοβαρού νοσήματος το οποίο επισύρει κίνδυνο στειρότητας. Έτσι, γίνεται κρυοδιατήρηση ιστού για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα τεκνοποίησης στο μέλλον.
Μην ξεχνάμε ότι στις μεγάλες δοκιμασίες που περνάμε, αυτό που μας βοηθάει να τις ξεπεράσουμε όσο το δυνατόν καλλυτερα αλλά και επιτυχώς είναι η αισιόδοξη ματιά στο μέλλον. Τι πιο σημαντικό λοιπόν από το να γνωρίζει μια γυναίκα ότι η ελπίδα να βιώσει το μεγαλύτερο δώρο, τη μητρότητα, είναι κάτι εφικτό και πραγματοποιήσιμο.
