Ο Δρ Θεοδόσης Αρκουλής, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, Ειδικός στην Εξωσωματική, Επικεφαλής του Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Πειραιά “Μίτωση”, εξηγεί στο Υγείαonline.gr, τι είναι η εξέταση του σπερμοδιαγράμματος, γιατί εφαρμόζεται και ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ανδρική γονιμότητα.
Τα ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά συνήθως ξεκινούν από κάποιες βασικές εξετάσεις, έτσι ώστε να ενημερωθούν για τη γονιμότητά τους. Η ανδρική γονιμότητα αξιολογείται με τη σύνταξη του σπερμοδιαγράμματος.
Το σπερμοδιάγραμμα συνήθως περιλαμβάνει την φυσική, μακροσκοπική εξέταση και την μικροσκοπική εξέταση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) οι φυσιολογικές τιμές του σπερμοδιαγράμματος, είναι οι εξής:
Τιμές αναφοράς για τις εξετάσεις σπέρματος
| Όγκος | 1.5 ml |
| Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων | ≥ 15 x 106 / ml |
| Συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων | ≥ 39 x 106 |
| Κινητικότητα | ≥ 40% για το άθροισμα των σπερματοζωαρίων με ζωηρή και νωθρή προωθητική κινητικότητα ≥ 32% για τα σπερματοζωάρια με ζωηρή προωθητική ικανότητα |
| Μορφολογία | ≥ 4% κατά Kruger φυσιολογικές μορφές |
| Ζωτικότητα | 58% |
| pH | ≥ 7,2 |
| Φρουκτόζη | ≥ 13 μmol / εκσπερμάτιση |
| α-γλυκοσιδάση (ουδέτερη) | ≥ 20 IU /εκσπερμάτιση |
Οι αποκλίσεις από τις παραπάνω τιμές του σπερμοδιαγράμματος αξιολογούνται από τον γιατρό έτσι ώστε να δοθεί η κατάλληλη αγωγή για την βελτίωση των χαρακτηριστικών του σπέρματος ή να δοθεί μια κατεύθυνση στο ζευγάρι στην προσπάθειά τους να τεκνοποιήσουν. Παρόλο που ο αριθμός των σπερματοζωαρίων στο δείγμα είναι σημαντικός, άλλοι παράγοντες όπως η κινητικότητα κτλ παίζουν σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση της ανδρικής γονιμότητας και για αυτό το λόγο ο καταλληλότερος άνθρωπος να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα του σπερμοδιαγράμματος είναι ο εξειδικευμένος γιατρός.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν το σπέρμα είναι πολλοί και οι περισσότεροι οφείλονται στον τρόπο ζωής των ανδρών. Ενδεικτικά το κάπνισμα και το αλκοόλ ελαττώνουν τη γονιμοποιητική ικανότητα των σπερματοζωαρίων και επηρεάζουν το DNA τους. Η ακτινοβολία του κινητού μετά από πολύωρη χρήση επηρεάζει τη γονιμοποιητική ικανότητα του άνδρα, ενώ το αυξημένο στρες έχει δείξει ότι οι άνδρες που ζουν με πολύ άγχος παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά σπερματοζωαρίων ανώμαλης μορφολογίας.
Τα στενά εσώρουχα και η χρήση laptop αυξάνουν τη θερμοκρασία στους όρχεις με αρνητικά αποτελέσματα για την ανδρική γονιμότητα, ενώ ουσίες που δίνονται χωρίς συνταγογράφηση συνήθως σε γυμναστήρια ευθύνονται για τη μειωμένη γονιμότητα. Επίσης ζεστά ροφήματα σε πλαστικά ποτήρια απελευθερώνουν τοξικές ουσίες που επηρεάζουν τη σπερματογένεση.
Η συχνή εκσπερμάτιση βοηθά στο να είναι πιο ενεργοποιημένο το ανδρικό γενετικό σύστημα για αυτό και συνίσταται στα ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά να έχουν τακτικές επαφές. Η ατμοσφαιρική ρύπανση και το αυξημένο σωματικό βάρος επίσης επηρεάζουν αρνητικά την ανδρική γονιμότητα.
Μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ έδειξε επίσης ότι η κατανάλωση σόγιας μειώνει την παραγωγή σπέρματος. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κληρονομικότητα παίζει σπουδαίο ρόλο στο θέμα της γονιμότητας και για αυτό πρέπει να εξετάζονται και πιθανές κληρονόμικές αιτίες μειωμένης γονιμότητας.
Δρ Θεοδόσης Αρκουλής
Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος
Ειδικός στην Εξωσωματική
Επικεφαλής του Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης Πειραιά “Μίτωση”
